Note on Multitude

CREDITS
Camera
Editor Montage
Sound Geluid
Production Company Productiehuis
PRIJS €2,50
PRICE €2,50
BESCHIKBAARHEID
Wereldwijd
AVAILABILITY
Wereldwijd
ORIGINELE TAAL Geen dialoog
ORIGINAL LANGUAGE Geen dialoog
ONDERTITELING Geen dialoog
SUBTITLES Geen dialoog
Beeldverhouding
16:9
WATCH THE DOUBLE BILLKIJK DE DOUBLE BILL
Kijk deze film samen met The Migrating Image. Watch this film in a bundle with The Migrating Image.
PRIJS €4
PRICE €4
BESCHIKBAARHEID
Wereldwijd
AVAILABILITY
Wereldwijd
#004
© Note on Multitude (Ibro Hasanović, 2015)

Note on Multitude

Een grote en angstige menigte komt samen in deze korte zwart-wit film, opgenomen met één camera in Pristina, Kosovo, in 2015. Intieme, emotionele en soms gewelddadige momenten van afscheid: mannen, vrouwen en kinderen verlaten hun huis voor een (onbekende) toekomst als migrant.

Het opent met een lijn. Een lijn verbindt (van A naar B) en verdeelt (‘hier’ en ‘daar’, ‘boven’ en ‘onder’, ‘binnen’ en ‘buiten’.) Een lijn dient als as voor orde, het is een les in dingen uitklaren. Een lijn van mensen is een rij, een collectieve handeling, nood aan orde. In dit geval, opent het met een rij mensen op zoek naar heruitvinding.

Note on Multitude onderzoekt een meervoud van rijen — eerst, van veraf, daarna, dichtbij — snelle cuts overbruggen agressief de afstand waardoor ‘hier’ en ‘daar’ van positie wisselen. In minder dan acht minuten omvat Ibro Hasanović (regisseur, cinematograaf, monteur) een eindeloos verspreidend web van verhalen, hun kern vereeuwigd in de nachtelijke zwart-wit shots. Een harde maar lonkende ruk verbindt sequenties wanneer lichamen worden ingewisseld voor gezichten in gesprek met andere gezichten. De lens kiest niet wie er scherp of wazig wordt afgebeeld — de focus wisselt veel te snel, in een poging de tijd voor te zijn, om het een milliseconde uit te rekken, om het gezicht vast te leggen exact hoe het toen was. Het doet denken aan het idee, van André Bazin, dat cinema “gemummificeerde verandering”1 is, zoals een bedrukte sluier, opgenomen en op onze schermen getransporteerd.

Er is veel te horen, te allen tijde, tegelijkertijd. Of er geluiden vallen te onderscheiden of niet, is naast de kwestie, want al het geluid in Note on Multitude is gepraat over gepraat, gelaagd, op verschillende volumes — een polyfonie van stemmen samengebracht door veldopnames, afgewisseld door geluiden van lichamen bewegend in de koude: een rits die opgetrokken wordt, het zachte gepiep van twee donsjassen die langs elkaar schuren… zelfs de knuffels zijn hoorbaar, de ene na de andere, een eindeloze sequentie. Proberen ze de tijd voor vertrek uit te rekken, of is de tocht al begonnen, zelfs voor het afscheid?

Wanneer laten we ons huis achter: wanneer we op de bus stappen die ons (hopelijk, maar niet met zekerheid) naar het buitenland brengt, of wanneer we aan de andere kant van onze voordeur staan? Misschien zijn we al vertrokken wanneer we de tickets kopen, of wanneer we iemand voor het eerst over onze intenties vertellen? Of misschien begint alles bij die ene gedachte, die “wat als…”? Al deze micro-events vallen te herleiden tot een eenvoudig vaarwel, uitgewisseld, en vermenigvuldigd aan de bushaltes waar deze beelden werden vastgelegd.

Met speurende blik richt de camera zich op gezichten van mensen die in en uit omhelzingen glijden, in en uit het kader. De afstand – onstabiel en vaak overschreden in snelle cuts van long shot naar close-up — laat mij alle grenzen in vraag stellen: die van ruimte en tijd, van emotie en houding, en van de film zelf. Waar begint en eindigt een frame? Hoe komt het dat een film, die de realiteit knipt en in een rechthoekig kader plakt, toch doorsijpelt met liefde en niet bruut afgescheurd lijkt? Een camera is geen oog, en toch kijkt het, ook al is het artificieel. Het neemt op, biedt een nieuwe blik, ondanks (of misschien net dankzij) de afstand en technologische tussenkomst die het altijd impliceert. Voor Note on Multitude telt dit als de enige geldige vorm van zien, de enige keer waar het werkwoord “vastleggen” losbreekt in plaats van naar gevangenschap verwijst.

Ieder afscheid gaat gepaard met een pijnscheut die bij vertrek komt kijken, en wordt versterkt door de pijn van achtergelaten worden, dat geldt ook voor de lange vaarwels in Hasanovićs kortfilm. Velen van zij die zouden moeten vertrekken, zullen er uiteindelijk niet in slagen. Aan de ene kant zijn er veelheden, en aan de andere kant — niet genoeg bussen.

Herinner jij je nog iets van 6 maart 2015? Deze mensen wel: als een dag die hun leven veranderde toen ze zich op bussen richting Servië en Hongarije repten, in de hoop van in het westen een beter leven te treffen. Die “Westerse Droom” was de enige leefbare toekomst voor 75,000 Kosovaren, in 20152 alleen al. De film sluit laconiek af met een verwijzing naar dit grote economisch-politiek-sociaal probleem, enkel de naam en datum van herkomst (Pristina, Kosovo, 06.03.2015) komen in beeld, en onderstreept zo hoe dringend de situatie onze aandacht verdient.

Slechts twee maanden eerder, in januari 2015, bleven de ruiten van een regeringsgebouw door langdurige protesten wekenlang gebarsten. Een blijvend toonbeeld van de frustraties die overliepen. De recente geschiedenis van Kosovo is gedrenkt in ontevredenheid, interne strubbelingen, en tweesplitsing. Een land wiens onafhankelijkheid telkens in vraag gesteld wordt en steeds een strijdpunt vormt. “Thuis” is, bijna per definitie, een plaats van onrust en ambivalentie, waar iemand strijdt voor onafhankelijkheid, en verlangt naar erbij horen.

Door deze momenten van vertrek vast te leggen, draagt Hasanović in principe bij aan verschillende familiealbums; het home video genre herdacht als de “thuis verlaten” video. Notes on Multitude heeft aandacht voor de ruimtes tussenin, waardoor allerlei reacties kunnen plaatsvinden – huilen, lachen, warme knuffels, vermijden, duwen en trekken, vermoeidheid — een plaats die volledig toebehoort aan zij die we in de film treffen — anonieme honderden van wie we niets weten en wie we toch intiem volgen. Met deze film bouwde Ibro Hasanović hen een huis.

  • 1André Bazin, What Is Cinema Vol. 1, University of California Press, 2005, pp. 14-15.
  • 2Voor meer context rond de recente emigratiegolven uit Kosovo, klik hier
TEKST DOORTEXT BY
Vertaald door
Credits
Camera Ibro Hasanović Editor Montage Mathieu Jouffre, Ibro Hasanović Sound Geluid Nicolas Verhaeghe Production CompanyProductiehuis Neptune Barbu Films