De eens zo grote natie Frankrijk raast al enige tijd richting terminaal verval. Bewijzen zijn legio, van nationale crises zoals de brand in de Notre-Dame tot een bedwants-hysterie en het verhitte gezwets van oprukkende Franse populisten. Uiteraard zijn jongeren en immigranten de schuldigen (van dit alles).

Schrijver-regisseur Alice Brygo’s Ardent Other kijkt krachtig naar dit belangrijke, zij het wat afgezaagde Franse thema rond de teloorgang van het avondland. Maar de film behandelt dit  met het soort zijdelingse blik die je verwacht van een beeldend kunstenaar opgeleid aan EnsAD Paris en Le Fresnoy, en wiens nieuwe korte film eerder doet denken aan een museumstuk dan aan verhalende cinema. Op een sluwe manier gebruikt Brygo de retoriek van aftakeling om na te denken over het spektakel van een catastrofe, en over de paniek en onenigheid die in het kielzog ervan gedijen. Ze mengt documentaire- met computergegenereerde beelden en produceert zo een intrigerende genremengeling van realisme en surrealisme.

De korte film opent met aanhoudende slow-motion close-ups van gezichten in een Parijse menigte. Het zijn beelden van wat een authentieke bijeenkomst lijkt in de Franse hoofdstad. Een protest, een optocht? Of iets meer sinister? Deze Parijzenaars lijken afwisselend verbijsterd, boos, geïrriteerd en bang. Maar altijd gefixeerd, gericht op een gebeurtenis die voor ons verleidelijk buiten beeld blijft.

Plots verandert de scène. Tegen een donkere achtergrond en een dreigende zwarte lucht transformeren de Parijzenaars. Dezelfde toeschouwers, gereconstrueerd door fotogrammetrie, staan op grote afstand van elkaar, nu geïsoleerd maar nog steeds gefascineerd. Velen hebben een lege, buitenaardse blik. Hun gezichten zijn helder alsof ze worden verlicht door vlammen. We horen het geknetter van een nabijgelegen vuurzee. Terwijl de toeschouwers bevroren blijven staan, in poses alsof versteend, navigeert een draaiende camera in Steadicam-stijl tussen hen door.

Het leeuwendeel van Ardent Other volgt datzelfde patroon. Maar ondanks de dreiging van een crisis en de alomtegenwoordige sfeer van surreële horror, is dit geen rampenfilm. Brygo schuwt opzettelijk zowel genre- als narratieve conventies en beweegt zich van tafereel naar tafereel, broedend op de menigte en die buitenbeeldse catastrofe. Staat de Notre-Dame in brand? Die flikkerende vlammen en de gefluisterde, fragmentarische dialoog suggereren van wel: telkens we een gebiologeerde aanschouwer naderen, horen we een interne monoloog. Sommigen hebben het over een brandende kathedraal. Ze betreuren het voorbijgaan van een tijdperk, de definitieve val van Frankrijk. Anderen hopen dat uit de as een betere toekomst zal herrijzen. (Nog een ander heeft het over zeevruchten: veel van deze vluchtige monologen bieden gemompelde, verwarde zinnen over alledaagse zorgen).

Dit is de meest succesvolle zet van de film. Door een intelligent geluidsontwerp — de foley en dialoog zijn vakkundig uitgevoerd — en het creatieve gebruik van animatie, zijn we getuige van de emoties die deze diverse Parijse menigte verenigen, maar ook van privé gedachten, onuitgesproken angsten en geheime genoegens die ieder van hen gevangen houden in hun eigen universum, bang en verdeeld. In zijn sterkste momenten lost Ardent Other de verdeeldheid op die de film zelf dramatiseert, door de afstand tussen deze toeschouwers te laten verdwijnen en zoiets als een hoger uitkijkpunt te bieden van waaruit de gebroken staat van Frankrijk kan worden aanschouwd.

Maar wanneer Ardent Other zich vrolijk onttrekt aan klassieke classificatie en daarbij narratieve orthodoxie verwerpt, glijdt de film soms af naar herhaling, zo niet vaagheid. Het onophoudelijk van toeschouwer naar toeschouwer fietsen start krachtig maar wordt een zwakte die leidt tot  een diffuus, onpersoonlijk gevoel. Gelukkig helpen een paar goed geplaatste cuts en de inherente ernst van het onderwerp om toch een griezelige vorm van dramatische spanning op te bouwen.

In een sterkere tweede helft vallen Brygo’s computergestuurde figuren uiteen. In hun kleren schieten gaten, hun wasachtige gezichten smelten. Alsof ze bezwijken onder de vlammen of van binnenuit worden verslonden door het vuur van Saint Anthony, le mal des ardents (de oorspronkelijke Franse titel van de film). Het effect is griezelig, maar verre van body horror. In plaats daarvan is het een versterking van het surreële in dienst van de realiteit. Deze toeschouwers lijden allemaal aan dezelfde ziekte, hetzelfde vergif. Dat een poster in een bushokje de extreemrechtse Franse polemist Éric Zemmour toont, is dan ook geen verrassing.

In zekere zin wint de aanvankelijke opzet van Ardent Other alleen maar aan kracht naarmate de film vordert. Door de catastrofe slim uit het zicht te houden, krijgt Brygo’s crisis buiten beeld een steeds grotere betekenis. Dit geeft een state-of-the-nation gevoel aan wat anders misschien een slimme technische oefening was gebleven. Terwijl de film stilstaat bij de complexe interrelaties tussen spektakel en sociale onenigheid in Frankrijk — hoe een ramp latente conflicten kan doen samenkomen — zie je ook hoe explosieve gebeurtenissen de fluisterende belofte kunnen inhouden van een toekomstige gemeenschap.

En toch ondermijnt Ardent Other aan het eind van de wat moeizame speelduur zijn eigen krachtige tactiek. In een climactisch tafereel staat een jong lid van de menigte op een platform, brutaal neerkijkend op de honende ouderen. Het beeld lijkt wel revolutionaire iconografie: dit is een regelrechte generatiestrijd. Hier vuurt Ardent Other dus de conflicten aan die het elders juist wil blootleggen en ondermijnen. De oude tegenstellingen worden herbevestigd, de bekende strijdlijnen hertekend. De sirenenzang van verval en ondergang houdt onze brandende voeten nog een extra dag aan het dansen.